1. Czym jest zastępcza kara pozbawienia wolności?
Zastępcza kara pozbawienia wolności jest to kara orzeczona przez Sąd na etapie postępowania wykonawczego, czyli po uprawomocnieniu się wyroku. Jest ona orzeczona w przypadku uchylania się przez skazanego od wykonania orzeczonej wyrokiem Sądu kary wolnościowej tj.
-kary grzywny lub
-kary ograniczenia wolności.
Ma ona pełnić cel dyscyplinujący, swoją surowością ma wymuszać na skazanym wykonanie kary pierwotnie orzeczonej. W niniejszym artykule zostanie omówiona instytucja zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej w zamian za karę ograniczenia wolności.
2. Kiedy Sąd zarządza a kiedy może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w zamian za karę ograniczenia wolności?
Sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności wtedy, gdy skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, przy czym dotyczy to obu form kary ograniczenia wolności tj.
– obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne,
– potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięczny na cel społeczny wskazany przez sąd.
Sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności wtedy, gdy skazany uchyla się od świadczenia pieniężnego lub nałożonych na niego w wyroku obowiązków art. 34 § 3 k.k. w zw. z art. 72 § 1 pkt 2–7a k.k.
W razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności.
Zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności w przypadku uchylania się od odbycia kary ograniczenia wolności jest więc obligatoryjne, natomiast w drugim przypadku od oceny Sądu zależy czy konieczne jest zarządzenie zastępczej kary pozbawienia wolności.
Co oznacza, że skazany uchyla się od kary ograniczenia wolności?
Skazany uchyla się od wykonania kary, gdy mimo obiektywnych możliwości i braku przeszkód nie wykonuje tej kary. Cechą uchylania się jest negatywny stosunek psychiczny skazanego do ciążącego na nim obowiązku. Uchylanie się od kary ograniczenia wolności może polegać np. na niestawieniu się na wezwanie kuratora sądowego, brak kontaktu z kuratorem, brak odbioru korespondencji z wezwaniem do odbycia kary, niewywiązywaniu się z obowiązków w pracy.
Przyjęcie, że skazany uchyla się od kary wymaga ustalenia powodów, dla których skazany nie stawił się do pracy, nie kontaktuje się z kuratorem, nie wywiązuje się z obowiązków w pracy, oświadcza, że danej pracy nie będzie wykonywał.
Co istotne w posiedzeniu w przedmiocie zarządzenia wykonania kary może wziąć udział skazany i jego obrońca. Szczególnie na tym etapie postępowania, udział obrońcy w posiedzeniu jest bardzo ważny.
Orzekanie w sprawach dotyczących wykonania kary ograniczenia wolności, w tym w sprawach zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, należy do sądu rejonowego, w którego okręgu kara jest lub ma być wykonywana tj. co do zasady w miejscu stałego pobytu lub zatrudnienia skazanego.
Co ważne:
– do zastępczej kary pozbawienia wolności stosuje się przepisy o odroczeniu i przerwie w wykonaniu kary,
– zastępcza kara pozbawienia wolności nie może zostać warunkowo zawieszona,
– do zastępczej kary pozbawienia wolności zastosowanie mają przepisy dotyczące dozoru elektronicznego,
– zastępcza kara pozbawienia wolności nie jest karą podlegającą łączeniu w wyroku łącznym,
– możliwe jest orzeczenie zastępczej kary aresztu w zamian za karę ograniczenia wolności orzeczoną za wykroczenie w przypadku gdy ukarany za wykroczenie uchyla się od jej wykonania,
– w obecnym stanie prawnym, w wyniku wejścia w życie nowelizacji z 2011 roku, nie jest możliwa zamiana kary ograniczenia wolności na zastępczą karę grzywny.
Jak uniknąć zastępczej kary pozbawienia wolności?
– Zastępcza kara pozbawienia wolności orzeczona za karę ograniczenia wolności może zostać wstrzymana.
Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności.
Pomimo złożenia przez skazanego na piśmie oświadczenia o którym mowa wyżej, to do Sądu należy decyzja, czy skazanemu dać drugą szansą na odbycie kary pierwotnej w warunkach wolnościowych. Sąd ocenia w szczególności dotychczasową postawę skazanego oraz powody dla których zarządził zastępczą karę pozbawienia wolności.
W przypadku dalszego uchylania się od odbywania kary ograniczenia wolności sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Co istotne, niedopuszczalne jest ponowne wstrzymanie wykonania tej samej zastępczej kary pozbawienia wolności.
W przedmiocie wstrzymania zastępczej kary pozbawienia wolności Sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym bez udziału stron. W przedmiocie zarządzenia wykonania wstrzymanej uprzednio kary sąd orzeka na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany i jego obrońca oraz sądowy kurator zawodowy.
Na postanowienie w przedmiocie wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zażalenie, o którego sporządzenie najlepiej zwrócić się do adwokata.
– jak wspomniano wcześniej skazani wobec których zarządzono wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności mogą pod pewnymi warunkami odbyć ją w warunkach dozoru elektronicznego. W tym zakresie odsyłamy do artykułu https://kka-kancelaria.pl/203-2/.
